οιδε η χρηστοτης σου κυριε οτι οι μακραν αλληλων οντες δια διαστημα διοριξον ο απο πολλων και ποικιλων αιτιων ειωθε γενεσθαι οταν θελωσιν γιγνωσκειν η γνωριζειν την αυτων προαιρεσιν και τα κρυπτα αυτων μυστηρια αλληλοις α ου προσηκει παντα τινα αισθεσθαι αλλα νοας τοις αυτα κατεχουσι συγγενεις, δια γραμματων τουτο ποιουντες οι μακραν εγγυς εισι και κεχωρισμενοι ορωσι τε και ορωνται και σιωπωντες λεγουσι και ακουουσι και κοιμωμενοι ει τυχοι γρηγορουσιν ως δη της αυτων προαιρεσεως εργωι απαρτιζομενης και νοσηλευοντες υγιαινουσι και καθημενοι τρεχουσι λεγω δε και αποθανοντες αν ζωσιν οτι ου τα ενεστωτα μονον τα γραμματα οια τε εοτι μηνυσαι αλλα και τα τε παρελθοντα και τα μελλοντα·

και ενταυθα φαινεται η των αισθησεων συμφωνησις οπως μια εκαστη αυτων την αυτης δυναμιν αποδειχνυσι τε και τον της εταιρας τοπον εκπληροι, οτι αντι της γλωσσης η χειρ και αντι του ωτος ο οφθαλμος αντι δε της καρδιας γης ο χαρτης δι' ολκων των στιχων τας προαιρεσεις εν αυτηι εσπαρμενας (?) υποδεχομενος, μετα των λοιπων αντιληψεων πολλων και πολυειδων, διακρισεων τε και δυναμεων αι διεξιεναι νυν ου καιρος.

και εν τουτοις μεν ευφραινεται ο τα γραμματα διδαχθεις λεγω δε οτι και ο απειρως εχων ωφελειται οπου ων αναγκη υπο του διδαχθεντος· ουτος μεν απο οψεως κερδαινει εχεινος δε απ ακοης. η δε ακοης ωφελεια ου μεγαλη και βεβαια ως της οψεως· συ γαρ εν τοιαυταις διακρισεσιν ει δεδοκιμασμενος.

τις δε ικανος προσηκοντως δοξαζειν τον δοτην τουτου του δοματος ο υπερ το πληθος των αυτου χαρισματων μεγα νομιζω περισσοντως της τε σοφιας του δοντος και της αγαπης· ισχυος δηλωτικον. εδοξε δη οτι ο του εταιρου μακραν απεχων δια χειρος και δακτυλου και καλαμου και μελανος και χαρτου μετα των λοιπων επιτηδευματων της του εταιρου προαιρεσεως επαισθανεται ο δε εγγυς παντων τουτων ου χρηιζει αλλ' η στοματος δι' ου ο τε λογος και το πνευμα ομου υπουργουμενον υπουργει τωι τε ωτι και τηι χαρδιαι, η χειρος και δακτυλου μονον τωι τε οφθαλμωι και τηι καρδιαι υπηρετουντος. ορα οτι αναπαυσις βεβαια τωι του εταιρου μακραν οντι δε οψεως γινεται τωι οε εγγυς δι’ ακοης.

τα δε δια γραμματων παντα τυπος ευτι των αληθειαι προς τοις απο θεου μακραν κατεργαζομενων· οι γαρ μακραν απο θεου δια τα εργα αυτων τα μυσαρα αναμεσον αυτων τε και του κτιστου χωρισαντα ... αυτος ο θεος δια την αγαπην αυτου εμορφωσε (?) μεσιτευοντα τα κτισματα ως γραμματα δια δυναμεως αυτου και σοφιας, του δη υιου αυτου και του πνευματος, συνεστωτα και εμηχανησατο ινα αισθανομενοι τηι αυτου προς αυτους αγαπηι προσαγωνται

και ου μονον της θεου πατρος προς αυτους αγαπης δια των κτισματων αισθανωνται αλλα και της τε δυναμεως αυτου και σοφιας· ωσπερ γαρ ο τα γραμματα αναγιγνωσκων δια του αυτων καλλους της τε δυναμεως και επιστημης της χειρος και του δακτυλου αυτα διαγραψαντων αισθανεται μετα της του συγγραψαντος προαιρεσεως ουτως ο εις τα κτισματα αποβλεπων γνωστικωτερον της τε χειρος και του δακτυλου του κτισαντος επαισθανεται μετα της αυτου προαιρεσεως τουτεστι της αγαπης αυτου.

ει δε λεγεις μοι πως ενδεχεται χειρα και δακτυλον εν τοπωι δυναμεως και σοφιας τουτεστιν υιου και πνευματος κεισθαι ακουε το αγιον πνευμα λεγον δεξια κυριου εποιησεν δυναμιν δεξια κυριου υψωσεν με και η δεξια σου κυριε ενδοξος δυναμει (?) κτλ· ιδου δεξια και δυναμις ο υιος. περι δε του πνευματος αυτος ο υιος εν τωι ευαγγελιωι λεγει ει δε εν πνευματι θεου εκβαλλω τα δαιμονια εν δε ετερωι ευαγγελιωι λεγει εν δακτυλωι θεου, ιδου δακτυλος και σοφια το θεου πνευμα. και εδοξεν οτι χειρ και δακτυλος θεου δυναμις και σοφια θεου, τουτεστιν υιος και πνευμα θεου.

πασα δε η επιτηδευσις (διακονια) αυτη η δια κτισεων γινεται προς τους απο θεου μακραν ων οι μεν δι' οψεως αυτων ευφραινονται, οι δε δι’ ακοης· οι δε δια την αυτων καθαροτητα τε και το των εργων δεκτον εγγυς θεου οντες τουτων των γραμματων δηλαδη των κτισεων ου χρηιζουσιν ωστε δι' αυτων του θεληματος και της δυναμεως και της σοφιας του κτιστου επαισθεσθαι αλλ' υπ' αυτου του λογου και του πνευματος η υπο χειρος και δακτυλου διακονουνται ουδενος των κτισματων μεσιτευοντος.

ωσπερ γαρ του λεγοντος ουκ ακουεται ο λογος χωρις του πνευματος αυτου ουδε το πνευμα περι του θεληματος αυτου δηλοι χωρις του λογου και ο σημαινων ου σημαινει δακτυλωι χωρις της χειρος η κειρι χωρις του δακτυλου ουτως υιος του θεου ος εστι λογος και χειρ και δυναμις ου ποιει τι χωρις του πνευματος ο εστι σοφια και δακτυλος· λεγει γαρ τωι λογωι του κυριου οι ουρανοι εστερεωθησαν και τωι πνευματι του στοματος αυτου πασα η δυναμις αυτων και οι ουρανοι διηγουνται κτλ και οτι οψομαι τους ουρανους εργα των δωκτυλων σου ιδου λογος και πνευμα και χειρ και δακτυλος.

και μη ερωτησον δια τι πολλους δακτυλους ειρηκας του πνευματος ενος οντος· μη μου ακουε αλλα Ησαιου λεγοντος πνευμα σοφιας και συνεσεως κτλ · η γαρ πολλα πνευματα προσηκει ημας απο τουτου μελεταν; εκεινου ηκουσας ακουε και Παυλου λεγοντος διαιρεσεις χαρισματων εισι το δε αυτο πνευμα .

και αντι των κτισματων διακονουντων τε και καθοσον δυνατον γνωριζοντων τοις μακραν εν ομοιωματι στοιχειων την τε προαιρεσιν και δυναμιν και σοφιαν του κτιστου αυτη η αγαπη και η δυναμις και η σοφια διακονουσι τοις εγγυς οι και αυτοι εισι κτισμα καθαρον και λογικον και νοερον ωσπερ στοιχεια δυνατα και αρχικα και αυτοι (φωτεινως) δηλαυγως δηλουντες περι της του κτιστου αυτων δυναμεως τε και σοφιας.

ωσπερ δε δυναμις και σοφια, ο δη υιος και το πνευμα, εισιν σημεια ενδοξα εν οις η του πατρος αγαπη εννοειται, ουτως και τα λογικα ως ειρηκαμεν σημεια της πατρος δυναμεως τε και σοφιας γνωριστικα. ο υιος και το πνευμα σημεια του πατρος δι' ων εννοειται, αι δε λογικαι κτισεις σημεια του τε υιου και του πνευματος δηλωτικα, δια το κατ' εικονα ημετεραν · και σημειον αυτης της νοερας και ασωματου κτισεως η αισθητη και ενσωματος εστιν ως των βλεπομενων τυπου οντων των ου βλεπομενων.

δει ουν ημας λογικην οντας κτισιν δι' ην νυν ου χρη ειπειν αιτιαν ταυτηι τηι ορατηι εζευγμενους κτισει φροντιζειν ωστε δια των βλεπομενων τουτων αναβησομεθα και των ου βλεπομενων αισθησομεθα· τουτο δε ποιειν αδυνατως εχομεν ακμην του πασαν την των αισθητων δυναμιν γιγνωσκειν υστερουντες.

ωσπερ γαρ το εν τοις γραμμασι πραγμα κρυπτον απο των αναγιγνωσκειν ουκ επισταμενων ουτως ο υστερων της τουτων των βλεπομενων κτισεων συνεσεως της εκεινης της νοερας (νοητης ?) κτισεως εν αυταις αποκεκρυμμενης αισθησεως υστερει καιπερ εις αυτας αποβλεπων, ο δε δια την σπουδην αυτου και καθαροτητα αυτα μεμυημενος γιγνωσκει οτι παντα περι αυτου δηλοι· τουτο δε αισθομενος και αυτος περι της δυναμεως τε και σοφιας του καλλους αυτου γνωριζει και αδιαλειπτως κηρυττει περι του θεληματος εκεινης της ακαταληπτου αγαπης δυναμει και σοφιαι εν αυτοις ενεργουμενης.

και λεγω απλως οτι ωσπερ το σωμα δηλοι περι της εν αυτωι ψυχης δια των πραξεων αυτου και αυτη η ψυχη κηρυττει περι του νοος ως αυτης κεφαλης δια των κινησεων αυτης, ουτως και ο νους σωμα ων του τε πνευματος και του λογου ως σωμα περι ψυχης εν αυτωι ενοικουσης δηλοι περι αυτων και αὐτη αὑτη η ψυχη του νοος δηλοι περι του νοος αυτης του δη πατρος· και ωσπερ ο νους δια της ψυχης μεσιτευουσης ενεργει εν τωι σωματι ουτως και ο πατηρ δια της αυτου ψυχης ενεργει εν τωι σωματι αυτου, τωι δη νοι.

το μεν σωμα του νοος αγνοει τι πραττει ο νους ο δε νους ο ων σωμα του νοος γιγνωσκει τι πραττει ο νους αυτου και τι επραξεν και τι πραττειν μελλει ως δη μονος πασων των κτισεων και των ταξεων αυτων αληθινος αυτου ων εικων δεκτικος της του πατρος γνωσεως· ο γαρ νους ανακαινουμενος εις επιγνωσιν κατ' εικονα του κτισαντος αυτον .

και ει τα γραμματα τα τοις μακραν διακονουντα οια τε γνωρισαι τα τε πεπραγμενα και τα μελλοντα ποσωι μαλλον ο τε λογος και το πνευμα παν συνιασι και παντα γνωριζουσι τωι νοι αυτων δηλαδη τωι σωματι. και λεγω κατ' αληθειαν οτι θυραι πολλαι ποικιλων διακρισεων εμοι ενταυθα επετυχον και σημειωσαι σοι αυτα ουκ ηθελον .... και οτι χωταβιαζεται ο χαρτης υπο τολμηρων και δια τουτο ου δυναται παν τι πιστωθηναι (εγγυασθαι).

και ωσπερ εδοξεν οτι εστιν α τε χαρτης και το μελαν σαφηναι αδυναμει ουτως ειη αν α αι κτισεις γραμματα δη ουσαι προς τους μακραν αδυναμουσι γνωριζειν, παν το θελημα του γραφοντος αυτας, λεγω δε την φυσιν αυτου, ως δη εικων αυτου ουσαι ου πασαι· ο δε λογος και το πνευμα σημεια δη πατρος παν συνιασι και παν δηλουσι ως ουκ οντες κτισεις αλλ' ειχων ακριβης και απαυγασμα αληθες της πατρος ουσιας.

συνιησι δε και ο νους παντα ως υπο του λογου και του πνευματος παντα δη γιγνωσκοντων ων εστι και αυτος εικων αληθινος και ομοιωμα μεμυημενος, ως και ο εγγυς του εταιρου παν το αυτου θελημα δια λογου αυτου και πνευματος γιγνωσκειν δυναται· και οπου εστιν τι ουκ αποκαλυπτομενον αυτωι υπο λογου και πνευματος, ου διοτι ουτοι γνωριζειν ουκ ισχυσαν αλλ' οτι οι ακουοντες ου παν τι χωρουσιν·

ο νους δια τον αυτου νουν εις παν ικανουται το δε σωμα ουδε την αυτου φυσιν γιγνωσκει η δε ψυχη την μεν του σωματος αυτης φυσιν γιγνωσκει την δε αὑτης ου· οταν δε την αυτης φυσιν γιγνωσκηι ουκετι εστι ψυχη αλλα νους.

και ο νους της αυτου φυσεως ουκ επαισθανεται ει μη δια λογου τε και πνευματος αυτου οντων ψυχης. και ωσπερ η του σωματος φυσις ουκ εννοειται ει μη δια της ψυχης εν αυτωι ενοικουσης ουδε αυτη η ψυχη εννοειται χωρις του αυτης σωματος, ουτως ουδε ο υιος και το πνευμα γιγνωσκονται ει μη δια νοος αυτων δη οντος σωματος· η δε ψυχη του νοος γιγνωσκει τον αυτης νουν διαπαντος και χωρις του σωματος αυτης ως την αυτην εχουσα φυσιν τωι νοι αυτης τωι δη πατρι.

και ωσπερ εσται οτε ταυτα τα ονοματα και οι αριθμοι εκ μεσου αρθησονται του τε σωματος και της ψυχης και του νοος εν τωι αναγεσθαι εις το νοος αξιωμα (καταστασιν) δια το ινα εν ωσι καθως ημεις εν εσμεν , ουτως εσται οτε ονοματα και αριθμοι αρθησονται εκ μεσου του πατρος και του υιου αυτου και του πνευματος και της λογικης αυτου κτισεως ητις σωμα αυτου εστι, δια το ινα ηι ο θεος τα παντα εν πασι .

αλλα μη οιου οτι ειρηκα ονοματα και αριθμους αρθησεσθαι εκ μεσου της λογικης κτισεως και του κτισαντος αυτην, ως και αυται αι υποστασεις και τα ονοματα του τε πατρος και του υιου και του πνευματος αφανιζονται· αλλα καθως η του νους φυσις ως σωματος οντος τηι του πατρος ενουται ουτως τα ονοματα της ψυχης και του σωματος εν ταις υποστασεσι του υιου και του πνευματος καταπιεται και διαμενει απαυστως μια φυσις τρεις υποστασεις του θεου και του εικονος αυτου . . . . .

δια τουτο γαρ εισιν αριθμοι αναμεσον του σωματος και της ψυχης και του νοος δια τας μεταβολας των θεληματων· αιρονται δε ονοματα και αριθμοι οι δια την κενησιν υπεισηλθον επι τον νουν, αιρονται δε και τα πολλα ονοματα α ο θεος ωνομασται και προσηγορευται κατ' αναγκην δια τας των λογικων μεταβολας ενεργικως και οικονομικως και μεταφορικως (τροπικως), ως δια τους ανομουντας κριτης και δια αμαρτωλους εκδικος και δια νοσηλευοντας ιατρος και προς νεκρους ανιστων, δια εχθραν και αμαρτιαν κτεινων και μετανοων μετα των εξης,

ουχ ως αυτος ουκ εστι πασαι αυται αι διακρισεις αλλα δια το τους τουτων χρηιζοντας ουκ ετι ειναι, τα δε ονοματα και αι υποστασεις (= προσωπα) του τε υιου και του πνευματος ου παραγουσι... αλλ' αφ' οτε εστιν αυτων η αιτια εισιν και μενουσιν εις οτε εσται· αλλ ου κατα την λογικην κτισιν ης και αυτης αιτια ο πατηρ· ταυτης μεν γαρ χαριτι, εκεινων δε φυσει της ουσιας.

αυτου δε του νοος ως ειπομεν μια η φυσις και η υποστασις και το αξιωμα αυτου· εστιν δε οτε δια το αυτεξουσιον αυτου της πρωτης αυτου καταστασεως αποπεσων ωνομασθη ψυχη και παλιν κατολισθησας προσηγορευθη σωμα και εστιν οτε το αυτο σωμα και ψυχη και νους δια τας μεταβολας των αυτου προαιρεσεων· διοτι εσται οτε αι προαιρεσεις αυτου και κινησεις αι διαφοροι παραξουσι και εν τηι πρωτηι αυτου κτισει εστηξει. μια αυτου η υποστασις και το ονομα ο δη ο θεος οιδε· και οταν εν τηι φυσει αυτου υφιστηται εν εστι φησι παντων των οντων ου ουχ ο τοπος ουδε το ονομα γνωστον και νοος γυμνου δη παλιν εστιν ειπειν τις αυτου η φυσις.

μη θαυμαζε οτι ειπον ως εν τηι των λογικων μετα θεου πατρος ενωσει μια εισι φυσις εν τρισιν υποστασεσι ανευ προσθεσεως τινος και αλλοιωσεως· ει γαρ η θαλασσα αυτη η αισθητη μια ουσα φυσει και χρωματι και γευσει πολλων ποταμων τα γευματα διαφορων επιμιγνυμενων ου μονον αυτη προς τας εκεινων διαφορας ου μετατιθεται αλλ' αυτους τελειως προς την αυτης φυσιν και χρωμα και γευσιν ευκοπως μεταλλοιοι ποσωι μαλλον η νοητη θαλασσα απεραντος και απαραλλακτος ο δη θεος πατηρ μεταναστρεφοντας προς αυτον τους νους ως χειμαρρους εις την θαλασσαν εις την αυτου φυσιν και χρωμα και γευμα παντας τελειως μεταβαλει; εσονται δη απο του ου πολλα αλλ' εν τηι αυτου ενωσει απαυστως και αδιαφορως δια την μετ' αυτου ενωσιν τε και συμμιξιν.

και ως εν τηι των ποταμων τηι θαλασσηι συμμιξει ουχ ευρισκεται προσθεσις εν τηι φυσει αυτης η μεταλλοιωσις εν τωι χρωματι αυτης και γευματι ουτως ουδε εν τηι μιξει των νοων μετα του πατρος γιγνεται δυας φυσεων η τετρας υποστασεων αλλα καθως εν εστιν η θαλασσα τηι φυσει αυτης και τωι χρωματι και τωι γευματι προ του τους ποταμους αυτηι αναμιχθηναι και μετα τουτο ουτως η θεια φυσις μια εστιν εν τρισιν υποστασεσιν πατρος και υιου και πνευματος και μετα το τους νους αυτηι συμμιχθηναι ως και προ του αναχραθηναι.

ορωμεν γαρ και προ του συναχθηναι τα υδατα της θαλασσης εις ενα τοπον ωστε το ξηρον φανηναι οτι και οι ποταμοι εν αυτηι εν ησαν μετα δε το χωρισθηναι αυτους αυτης πολλοι και διαφοροι (εγενοντο) ως ενος εκαστου κατα το γευμα της χωρας εν ηι εγενετο μεταβαλλομενου ... προ του χωριζειν την αμαρτιαν αναμεσον των νοων τωι θεωι ως την γην αναμεσον θαλασσης και ποταμων εν ησαν εν αυτωι ανευ μεταβολης της δε αμαρτιας αυτων γιγνωσκομενης εχωρισθησαν αυτου και ηλλοτριωθησαν αυτου τε και του γευματος αυτου και του χρωματος εν τωι κτασθαι ενα εκαστον το ιδιον του σωματος ωι εζυγη γευμα· της δε γης εκ μεσου αρθεισης εν εσται η τε θαλασσα και οι ποταμοι απαραλλακτως ουτως της αμαρτιας αναμεσον νοων και θεου αρθεισης εν εισι και ου πολλοι.

αλλα μη οιου διοτι ειρηκα οτι ως ποταμοι απαρχης εν τηι θαλασσηι ησαν οι λογικοι εν θεωι ως και αναρχοι μετ' αυτου εισιν φυσει αυτων· αλλ' ει και εν τηι σοφιαι αυτου και δυναμει κτιστικηι μετ' αυτου εισιν αναρχως της κτισεως αυτων εστιν αρχη. αλλα μη λογιζου αυτοις τελευτην δια την ενωσιν αυτων μετα τουτου ου ουκ εστιν αρχη ουδε τελευτη.

— εις παντα ταυτα η διανοια μου ελκυσθη θελοντος το μεγα των γραμματων δομα καταμανθανειν και διοτι απο τουτων μεγαλη με κατειχεν εκστασις τε και προς επαινον και ευχαριστιαν επηγειρεν ηθελον και τη σηι αγαπηι αυτα σημειωσαι ινα και συ στεφανον δοξης απαυστου πλεξηις τωι τα ενδοξα κατ' ιδιαν επιτηδευοντι κωι αναπειθωμεν αυτον ωσπερ τηι ευσπλαγχνιαι αυτου κατηξιωσεν ημας περι των μικρων τουτων αυτον επαινειν ινα παλιν τηι αυτου χαριτι ευδοκηι ημας ου τινος των κτισματων μεσιτευοντος αλλα του υιου αυτου και του πνευματος δια της αγαπης αυτου ευφρανθηναι απαυστως και δοξαζωμεν αυτον περι ων εκτισε παντων αμην.

ακουε δε ουν δια τι εγενετο η αφορμη της μου επιστολης προς την σην χρηστοτητα και αφες....