ως επι πολυ θαυμαζω τι παθοντες ουτως πολλως ως υστερουμενοι. ζητειτε.... και το ασθενες της ημων πτωχειας... ουδεν ερασμιον εχουσης και λογοις αναπειθετε ημας και κροσκαλεισθε την φιλιαν και την πολιν επι την καρδιαν αναγοντες, ζητουντες ως δραπετας προς τα πατρια σπλαγχνα προς υμας παλιν μετανατρεψαι. οτι δε δραπετης εγενομην ομολογω και ουκ αρνουμαι την δε αιτιαν καταμανθανετε

εν ωι απαρχης ηγαπησαμεν και ουτως ως εστι μαλλον (?) ως εξαπινης κατεποθημεν ουκ ισχυσαμεν ημων τα νοημωτα κατεχειν ως οι βρονταις εξαπιναιοις οξεως σαλευθεντες (πτοηθεντες) επτομην και υμων απεχωρησα και εκαθισα χρονον ικανον. και τα μετα ταυτα αγαπη διεδεξατο με ζητησεως υποθεσεων τε και διδαχων ενδοξων και θειων και της εν αυταις διατριβης. εζητησα γαρ πως δυνατον αλλως με καλινουν την εν ημιν κακιαν και τις εσται μοι Λαβαν ερυομενος με απο Ησαυ και προς φιλοσοφιαν λογικην και υψηλην με γυμναζων.

αλλα διοτι συν θεωι νυν κατα την δυναμιν ευρηκαμεν καθως εζητησωμεν το θελημα ημων, το σκευος της εκλογης και το φρεαρ βαθυ Χ. στομα Γρηγοριον καταλαβοντες ολιγον πειθω υμας εαν με χρονον. και ζητουντες μονην ουχ ειλομεθα τα εν πολεσιν, οτι ο πονηρος ημας ου πεπλανηκε δια τουτων (πλανην) δολον μηχανωμενος τοις ανθρωποις· αλλα γαρ εκριναμεν οτι η προς τοις αγιοις διατριβη μονη κερδαλιμη· λεγοντες γαρ και ακουοντες τους θειους λογους διαπαντος εθος εδραιον και ισχυρον και ασαλευτον των θεωριων αναλαμβανομεν. των ουν παρ' ημιν αυτη η καταστασις·

υμεις δε κεφαλαι υπερ παν αγαπηται και θειαι προσεχετε απο των ποιμενων Φιλισταιας μη τις αυτων πλανων υμων τα φρεατα εμφραξηι τε και την καθαροτητα της γνωσεως της πιστεως υμων θολωσηι. τοδε γαρ μελετωσιν ινα μη απο των θειων γραφων τας ακακους ψυχας διδασκωσιν αλλ' απο της εξω σοφιας την αληθειαν παραποιωσιν. η γαρ ο το γεννητον και το αγεννητον κατα της πιστεως ημων επεισαγων και τον απ' αιωνος ως ουκ εστι διδασκων και τον κατα φυσιν πατερα ως εγενετο πατηρ και το αγιον πνευμα ουχ αιωνιον λεγων ουχ ως οι αλλοφυλοι πραττει, οι εφθονησαν τοις προβατοις του προπατορος ινα μη πιωσιν απο των καθαρων υδατων εις ζωην αιωνιον αλλομενων; αλλα κατα το προφητικον ρημα κατακρισιν ληψονται λεγον· εμε εγκατελιπον πηγην υδατος ζωης και ωρυξαν αυτοις λακκους συντετριμμενους οι ου δυνησονται υδωρ συνεχειν . δει δε ημας ομολογειν τον πατερα θεον και τον υιον θεον και το αγιον πνευμα θεον κατα τε τας γραφας και τους υψηλοτερως αυτας διαγνοντας και διδαξαντας.

προς δε τους εφ' ημας το της τριαδος μυστηριον επισπωμενους λεγομεν οτι ημεις ενα τον θεον ομολογουμεν ουκ αριθμωι αλλα φυσει. παν γαρ αριθμωι λεγομενον ουκ αληθως εστιν εν ουδε απλουν φυσει, ο δε θεος απλους εστι ασυνθετος υπο παντων ομολογουμενος· ουκ αρα εις αριθμωι ο θεος.

το λεγομενον εστι τοδε· ἑν αριθμωι λεγομεν οτι εστιν ο κοσμος αλλ' ουχ εν φυσει ουδε απλουν αλλα μεριστος εις τα στοιχεια εξ ων συνεστηκεν, το δη πυρ και τον αερα και το υδωρ και την γην. παλιν ο ανθρωπος εν αριθμωι ονομαζεται ενα γαρ ανθρωπον ειωθαμεν λεγειν αλλ' ουχ απλους ο εκ σωματος και ψυχης συγκειμενος· ωσαυτως και τον αγγελον ενα αριθμουμεν αλλ' ου φυσει και απλουν· ουσιαν γαρ τιθεμεν μετα της αγιοτητος τηι των αγγελων φυσει.

ει ουν παν αριθμωι εν ον φυσει ουκ εστι και το φυσει εν και απλουν αριθμωι ουκ εστιν ημεις δε τον θεον ενα λεγομεν πως ημων κατεπεισαγουσι τον αριθμον ον καθολως αφοριζομεν και... απ' εκεινης φυσεως νοερας και μακαριας; ο δε αριθμος εστι το ποσον, το δε ποσον τηι ενσωματωι φυσει εζευκται, ο αριθμος αρα της ενσωματου φυσεως εστι· ποιητην δε των σωματικων τον κυριον πιστευομεν. πας αριθμος δηλωτικος φυσεως υλικης και ωρισμενης ενοτης δε και μονοτης ουσιας απλης και απεριληπτου αποδεικτικη.

ος δη ουν αριθμον η κτισμα τον υιον του θεου η το αγιον πνευμα προσαγορευει πλαναται φυσιν παχειαν και περιληπτικην εισαγων· περιληπτον δε λεγω ου μονον το τοπωι περιεχομενον αλλα και το προγνωσει ωρισμενον το μελλον εκ του μη ειναι εις το ειναι μεταγεσθαι, το και τεχνηι οριζεσθαι δυναμενον. παν γαρ αγιον προσαγορευομενον και φυσιν περιληπτικην εχον την αγιοτητα επικτητον κατεχει το δε αγιοτητα επικτητον (συμβεβηκος) εχον της κακιας ουκ ανεπιδεκτον, ο δε υιος και το αγιον πνευμα πηγη εστι της αγιοτητος αφ' ης πασα λογικη φυσις κατα μετρον της καταστασεως αγιαζεται

τουτεστι δια του λογου της αληθειας, ουχ οτι ομοιος ο υιος πατρι η οτι ανομοιος λεγομεν, εκατερον γαρ εκ του ισου ουκ ενδεχεται λεγειν επει το ομοιον και το ανομοιον εν ταις ποιοτησι μονον λεγεται, η δε θεοτης των ποιοτητων ελευθερα· την δε ενοτητα της φυσεως ομολογουντες δεχομεθα το ομοουσιον απο του γεννητου (γενητου) και κτισματος φευγοντες επι του θεου πατρος ουσιωδους γεννητορος του ουσιωδους υιου. απο τουδε γαρ εννοειται η ομοουσια, ο την ουσιαι θεος τωι τηι αυτου ουσιαι θεωι την αυτην εχει ουσιαν. και οτι λεγεται θεος και ο ανθρωπος, ως το εγω ειπα θεοι εστε και ο δαιμων θεος, ως το οι θεοι των εθνων δαιμονια , αλλα γαρ ο μεν ανθρωπος κατα χαριν λεγεται οι δε δαιμονες καταχρηστικως, ο δε θεος μονος τηι ουσιαι θεος.

το δε μονος ει λεγω την ουσιαν της αγιας θεοτητος γνωριζω και ου κτισμα. το δε μονος λεγεται και επι τινος των ανθρωπων και επι πασης της φυσεως απλως· επι τινος των ανθρωπων ως επι Παυλου ος μονος ηρπασται εως του τριτου ουρανου κτλ , επι δε της φυσεως καθολης ως το Δαυιδ ανθρωπος ωσει χορτος αι ημεραι αυτου · ενθαδε ου τον δεινα αλλ την φυσιν καθολου γνωριζει οτι πας ανθρωπος ολιγοχρονιος και θνητος. ουτως και τουιο συνιεμεν οτι περι της φυσεως ειρηται το οτι μονος αφθαρτος εστι και αυτος σοφος μονος και ουκ εστιν αγαθος ει μη εις ο θεος· τουτο γαρ το εις και εκεινο το μονος του αυτου δηλωτικα. και ωσαυτως το ο τανυσας τον ουρανον μονος και παλιν οτι κυριον τον θεον προσκυνησεις και αυτωι μονωι λατρευσεις και ουκ εστι θεος αλλος πλην εμου .

ταυτα γαρ το εις και το μονος επι του θεου ου το εναντιον του υιου η του αγιου πνευματος υποσημαινει, αλλα τουτων οἳ θεοι χρηματιζουσι κατα ψευδος· ως το ο κυριος ηγαγε αυτον μονος ουκ ην μετ' αυτου θεος αλλοτριος και οτι περιειλον οι υιοι Ισραηλ τας Βααλιμ και τα αλση Ασταρωθ και εδουλευσαν κυριωι μονωι , και παλιν Παυλος λεγει ωσπερ εισιν θεοι πολλοι και κυριοι πολλοι αλλ' ημιν εις θεορ ο πατηρ εξ ου τα παντα και εις κυριος Ι. Χ. δι' ου τα παντα .

αλλα ζητουμεν ενθαδε, πως αυτωι ειποντι εις θεος ουκ εξηρκησε το ειρημενον, επειπερ ελεγομεν οτι εις και μονος επι του θεου την φυσιν αποδεικνυσιν, αλλα και το ο πατηρ προστεθεικε και τον Χ. εμνημονευσεν. οιμαι δε οτι Παυλωι τωι σκευει της εκλογης ουκ ηρκεσε μονον θεον κηρυξαι τον πατερα και θεον τον υιον και θεον το αγιον πνευμα, ο δη δια της λεξεως εις θεος εσημηνε, αλλα παλιν ινα και δια προσθεσεως του πατρος αποφαινοι οτι παν εξ αυτου και δια της μνημης του κυριου παλιν οτι δι αυτου τα παντα, και παλιν δια την προσηγοριαν Ι. Χ. την ενανθρωπησιν αυτου λεγοι και το παθος αποκαλυπτοι και την αναστασιν αποφαινοι· το γαρ Ι. Χ. τοιαυτα νοηματα ημιν γνωριζει.

δια τουτο προ του παθους ο υιος παρηιτησατο κυριος Ι. Χ. ακουειν και τους μαθητας εκελευσε μηδενι λεγειν οτι αυτος Ι. Χ., εμελλε γαρ μετα την της οικονομιας αποτελειωσιν και μετα την αναλημψιν αυτοις αφειναι αυτον Ι. Χ. κηρυσσειν. και τοιουτον εστι και το ινα γιγνωσκουσιν σε τον μονον αληθινον θεον κτλ και το πιστευετε εις τον θεον και εις εμε πιστευετε . πανταχου φυλαττει το αγιον πνευμα τους λογισμους ημων ινα μη ενι προσεγγιζοντες του ετερου αποπεσωμεν και αποβλεποντες εις τους περι της θεοτητος λογους την οικονομιαν υπερορωμεν ωστε το υφ' ημων αμελουμενον ημιν εις βλασφημιαν γενεσθαι.

τα ος ρηματα α οι αντιδικοι εκ των γραφων αναλαμβανοντες διαφθειρουσι κατα τους ιδιους λογισμους εις της του μονογενους δοξης κενωσιν ουτως κρινωμεν καθοσον δυναμεθα αποκαλυπτοντες την αυτων εννοιων. και πρωτον εν μευωι τιθεοθω το εγω ζω δια τον πατερα . εστι γαρ τουτο τι των τοξευματων υπο των πονηρων εις τον ουρανον βαλλομενων αυτωι ου καθηκοντως χρωμενων. οτι ενθαδε ου την αιωνιαν ζωην ονομαζει· πως γαρ; το δ' αλλο τι ζων ζωη ειναι ου δυναται ωσπερ ουδε το παρ' αλλου θερμουμενον αυτοθερμον ειναι χωρει· ο δε Χ. ημων λεγει εγω ειμι η ξωη. αλλα γαρ ζωην λεγει ταυτην την εν σαρκι εν τουτωι τωι χρονωι γενομενην ην ζηι δια τον πατερα ως θεληματι αυτου εις τον κοσμον των ανθρωπων ελθων· οτι ουκ ειρηκεν εγω εζησα δια τον πατερα αλλ' εγω ζω δηλαυγως τον καθεστωτα χρονον αποφαινων.

οτι δε τουτο εστι το σημειουμενον απο του μετα ταυτα συνιεμεν· και ο τρωγων με κακεινος ζησει δι' εμε , τρωγομεν δε την σαρκα αυτου και πινομεν αυτου το αιμα και γιγνομεθα μετοχοι του τε λογου και της σοφιας δια της ενανθρωπησεως αυτου και (?) της ενσαρκωσεως αυτου και της εδωδης σωματικης και πνευματικης. σαρκα δε και αιμα ονομαζει πασαν την ελευσιν αυτου την μυστικην και την διδαχην απο πρακτικης και γνωστικης και θεολογιας συγκειμενην, ηι δη τρεφομενη η ψυχη προσαγεται πρωτον δια παρασχευης τηι των οντων γνωσει. και τουτο εστιν ως κατα την λεξιν το δοκουμενον ειρησθαι αζηθως. —

και παλιν· ο πατηρ μου μειζων μου εστι . και τουτωι τωι ρηματι χρωνται ου εκγονοι του πονηρου αδικοι· εγω δε και απο της φωνης ταυτης της αυτης τωι πατρι φυσεως ο υιος πιστευω οτι γιγνωσκεται. αι γαρ συγκρισεις οιδα σαφως οτι των της αυτης οντων φυσεως επιλαμβανονται· αγγειον γαρ αγγελου μειζω λεγουσι και ανθρωπον ανθρωπου δικαιοτερον και πετεινον πετεινου κουφοτερον. ει δη ουν συγκρισεις επι των συμφυτων γιγνονται λεγεται δε ο πατηρ μειζων κατα συγκρισιν του υιου δηλαδη της αυτης τωι πατρι φυσεως (= ομοουσιος) ο υιος.

εστι δε και αλλο νοημα διαφορον εν τωι λογωι. τι γαρ ξενον ει οτι ο πατηρ μειζων μου λεγει επει λογος υπαρχων σαρξ εγενετο επειπερ και μειων της δοξης των αγγελων εφανη και των ανθρωπων· ηλαττωσας φησιν αυτον βραχυ τι παρ' αγγελους και παλιν τον ηλαττωμενον παρα τους αγγελους και ειδομεν φησιν αυτον και ουκ ειχεν ειδος ουδε καλλος αλλα το ειδος αυτου ατιμον και εκλιπον παρα τους υιους των ανθρωπων (Jes 53.2f.).

παντα δε ταυτα υπεδεξατο δια το πολυ αυτου επι του πλασματος ελεος ινα το ολωλος προβατον σωσας τοις ενενηκοντα εννεα συμμιξαι και τον απο Ιεροσολυμα εις Ιεριχω καταβαντα και δι' αυτο τουτο τοις λησταις εμπεσοντα θεραπευομενον παλιν εις την πολιν αυτου επαναγοι. η και την φατνην επονειδιζετω ο αιρετικος εν ηι αυτος ων κτηνωδης υπο του λογου ετρεφετο. και παλιν την πενιαν αυτου καταμηνυετω οτι ουδε εν κλινηι ενετρυφατο ο υιος του τεκτονος. δια τουτο μειων του πατρος ο υιος οτι δια δε θνητος εγενετο ινα δε του θανατου ερυσαμενος μετοχον της ουρανιας ζωης παραστησηι. ουτως αδικεις ως εν τις τωι ιατρωι επιτιμωιη κατακυπτομενωι επι των ελκων και την δυσοσμιαν αυτων φεροντι ινα τους πασχοντας ιασηται.

δια σε ωραν τε και ημεραν της κρισεως αγνοει· ου γαρ τι την αληθινην σοφιαν λανθανει επει παν φησι δι' αυτου εγενετο· ουδεις ουδε των ανθρωπων πωποτε ο αυτος πεποιηκε ουκ οιδε· αλλα και τουτο οικονομει δια την σου ασθενειαν ινα μη δια μικραν προθεσμιαν οι ημαρτηκοτες εν ολιγοψυχιαι πεσωσιν ως χρονου μετανοιας ουκετι υπαρχοντος, μηδε παλιν οι δια μακρου αγωνιζομενοι τηι αντιπαλωι δυναμει ως δια το μακροτερον του χρονου ραιθυμωσιν· εκατερων γαρ δια της κατα το φαινομενον αγνωσιας προνοιαν ποιει ωστε τωι μεν δια τον καλον αγωνα τον χρονον αποκοπτειν, τωι δε δια τας αμαρτιας τον χρονον της μετανοιας αποκρυψαι (?).

ορα δε πως εν τωι ευαγγελιωι αυτον συναριθμων τοις ουκ ειδοσι δια την των πολλων ασθενειαν επ' εσχατωι εν ταις πραξεσι των αποστολων τοις μαθηταις διαλεγομενος ως τελειοις ιδιως, αυτον εξαιρων λεγει· ουχ υμων εστι γνωναι χρονους η καιρους ους ο πατηρ εθετο εν τηι ιδιαι εξουσιαι . και ταυτα ως κατα την πρωτην ζητησιν ειρηται παχυτερον, νυν δε υψηλοτερον την του ρηματος εννοιαν εραυνωμεν κρουοντες την θυραν του λογου της γνωσεως ειποτε δυναμεθα εξαναστησαι τον οικοδεσποτην τον δοτην του πνευματικου αρτου τοις αυτον αιτουσιν, ως φιλους ημων και αδελφους τρεφειν μεριμνωντων.

αυτοι οι αγιοι μαθηται του σωτηρος μακραν οντες θεωριας ως αναμεσον ανθρωπων απο αλλου λογου μεν ηρωτησαν (?) την δε μακαριοτητα της τελειοτητος γνωναι εφιεντο (Mt. 24.36). οτι ουκ ισασιν οι αγγελοι αυτου και ο κυριος αυτος περι αυτου ειρηκε· και ημεραν μεν ειπε πασαν την ακριβη των θεου νοηματων καταληψιν, ωραν δε πασαν την θεωριαν της ενοτητος και της μονοτητος, ων την επιγνωσιν μονωι τωι πατρι δεδωκεν (αφωρισε). οιμαι δε οτι τουτο λεγεται επι θεου οτι οιδε ο εστι και τουτο οτι ουκ οιδε ο ουκ εστι· σοφιαν δε και δικαιοσυνην λεγεται οτι οιδε ο θεος ως δικ. και σοφια αφ' αυτου ων, αδικιαν δε και κακιαν ουκ οιδε ως ουκ εστιν αδ. και κακια ο ημας κτισας θεος.

ει δη ουν τουτο λεγεται επι του θεου οτι οιδε ο εστιν αυτος και ο ουκ εστιν οτι ουκ οιδε, ο δε κυριος κατα γε την ενσαρκωσιν αυτου και την απλουστεραν διδαχην ουκ εστι το της τελειοτητος επιθυμητον, ουκ αρα οιδεν ο σωτηρ ημων την τελειοτητα τε και την εσχατην μακαριοτητα. αλλ' ουδε οι αγγελοι φησιν ισασιν, τουτεστιν ουδε η εν αυτοις θεωρια και οι λογοι της λειτουργιας αυτων ισασιν την εσχατην ηδονην· παχεια γαρ και η τουτων γνωσις κατα συγχρισιν του προσωπον κατα προσωπον. ο δε πατηρ μονος φησιν οιδε οτι και αυτος εστι τελειοτης και εσχατη μακαριοτης· οταν γαρ μηκετι δι' εσοπτρου μηδε δι' αλλοτριων τον θεον γιγνωσκωμεν αλλ αυτωι μονωι ως τωι ενι πλησιαζωμεν τοτε και την εσχατην ηδονην γνωσομεν· Χ. γαρ βασιλειαν λεγομεν πασαν την ενυλον γνωσιν, θεου δε και πατρος την αυλον γνωσιν, ως αν τις ειποι πασαν την γυμνην της θεοτητος θεωριαν.

εστι δε ο κυριος και αυτος μακαριοτης εσχατη και τελειοτης ως κατα την προς τον λογον εννοιαν· τι γαρ λεγει εν τωι ευαγγελιωι; και αναστησω αυτον εγω εν τηι εσχατηι ημεραι . αναστασιν λεγει την απο της ενυλου γνωσεως προς την αυλον θεωριαν μεταθεσιν, εσχατην δε ημεραν την γνωσιν μεθ' ην αλλη ουκ εστι, τοτε του νοος ημων ανισταμενου τε και προς το μακαριον υψος αιρομενου οταν την τε ενοτητα του λογου και την μονοτητα ιδηι. αλλα διοτι νυν επαχυνθη ημων ο νους καν της γης εκολληθη και τωι πηλωι εμιγη ου δυναμενος. ταχεως καταμανθανειν, δια συγγενων του σωματος κοσμων γυμναζεται και την του κτιστου ενεργειαν συνιησι και εκεινα απο του νυν απο των γεγονοτων. επαισθατεται ωστε ουτως κατ' ολιγον αυξανοντα εσχατως και αυτηι τηι θεοτητι γυμνως πλησιαζειν δυνασθαι.

τουτο δη εννοων οιμαι οτι λεγει ο πατηρ μειζων μου εοτιν και ουκ εστιν εμον τουτο δουναι αλλ' οις ητοιμασται υπο του πατρος , τουτο εστι και το οταν παραδιδοι την βασιλειαν τωι θεωι και πατρι Χ. δη απαρχη ων και ου τελειοτης. κατα παχυτεραν λεγω διδαχην το εφ' ημων επινοουμενον αλλ' ουχ ως το επ' αυτου και παρ' αυτωι. οτι δε ταυτα ουτως εχει (δηλοι το οτι) παλιν των μαθητων εν ταις πραξεσιν αυτον ερωτωντων ει εν τωι χρονωι τουτωι αποκαθιστανεις την βασιλειαν τωι Ισραηλ λεγει ουχ υμων εστι γνωναι χρονους η καιρους ου ο πατηρ εθετο εν τηι ιδιαι εξουσιαι τουτεστιν ου των σαρκι και αιματι προσδεδεμενων εστι τοιαυτην βασιλειαν γνωναι οτι ταυτην την θεωριαν ο πατηρ εθετο εν τηι ιδιαι εξουσιαι, εξουσιαν ονομαζων τους ελευθερους ιδιους δε τουτους οις η των κατω αγνωσια ουκ επιβαλλει·

χρονους δε και καιρους μη εννοει, αισθητως αλλα τας γνωσεως διαφορας απο του νοητου ηλιου εγγιγνομενας. δει γαρ τελειωθηναι εκεινην την προσευχην του κυριου δος αυτοις ινα ωσιν και αυτοι εν εν ημιν ως εγω και συ εις γαρ ο θεος ο ων εν πασι και παντας ημας τοι ενων, και ο αριθμος αφανισθησεται οταν η μονοτης ελθηι.

τεθεικα δε τοιαυτα επι τουτου του λογου κατα ορθην ζητησιν· ει δε τις ωφελιμωτερον ερει και εν θεοσεβειαι τα ημετερα κατορθωσει λεγετω και κατορθουτω και ο κυριος υπερ ημων αποδοιη· ου γαρ εν ημιν φθονος αυλιζεται ως ουδε δι' εριν και κενοδοξιαν τουτων των λογων τηι ζητησει επιβαλουσιν αλλα δια την ωφελειαν των αδελφων ινα μη συντριβη τα οστρακινα σχευη εν οις ο θεου θησαυρος υπο των λιθινην εχοντων την καρδιαν και απεριτμητων. οι ως οπλωι χρωνται τωι οτι

η σοφια κατα τας Σολομωντος παροιμιας εκτισται. κυριος γαρ εκτισεν με αρχην οδων αυτου · αρχη των οδων του ευαγγελιου ονομαζεται οτι ημας προς την βασιλειαν Χ. προαγει ουχ ως κατα την ουσιαν εκτισμενος αλλα κατ' οικονομιαν εγενετο οδος οτι το εγενετο και το εκτισθη εν εστι· ωσπερ γαρ οδος εγενετο ουτως και θυρα και ποιμην και αγγελος και αμνος και παλιν αρχιερευς και απεσταλμενος, ονοματα δη επιθετα κατ' επιγνωσιν των τροπων (μεταθεσεων).

τι παλιν λεγει ο αιρετικος περι θεου ανυποτακτου και δια σε αμαρτια γεγενημενου; γεγραπται γαρ οταν υποταγηι αυτωι τα παντα τοτε και αυτος ο υιος υποταγησεται τωι υποταξαντι αυτωι τα παντα . ου φοβηι ανθρωπε απο θεου ος δια σε ανυποτακτος ωνομασται; την γαρ σου υποταξιν την αυτου πεποιηκε και εν τωι σε κατα της ευκαστασιας (ευταξιας) πολεμειν ανυποτακτον αυτον ωνομασεν. ουτως αποπροθεν (?) περι αυτου ειρηχεν οτι διωκεται, Σαουλ Σαουλ γαρ φησι τι με διωκεις , οτε δη εις Δαμασκον εδραμε τους Χ. μαθητας δεησομενος. και παλιν αυτον γυμνον ονομαξει ιδων τινα των αδελφων γυμνον οντα· γυμνος γαρ φησι ημην και περιεβαλετε με και παλιν αλλου εν τωι δεσμωτηριωι διαγοντος περι αυτου λεγει οτι ην εν φυλακηι. αυτος γαρ τας μαλακιας ημων ηνεγκε και τα παθη εφερε· ει δη ουν ημων τα παθη και τας μαλακιας ηνεγχε εν δε των παθων η ανυποταξις και ταυτην αρα εφερε. δια τουτο τας ημων του παθητου συμφορας ιδιας ελογισατο ο κυριος ως απο της προς ημας κοινωνιας παντα τα ημων παθη δεχομενος.

αλλα και το οτι ου δυναται ο υιος ποιειν αφ' αυτου ουδεν αναλαμβανουσιν οι βλασφημουντες κατα του θεου εις αναιρεσιν των ακροατων· εμοι δε και τουτο το ρημα υπερπερισσως βοαι οτι της αυτης τωι πατρι φυσεως ο υιος. ει γαρ των λογικων κτισεων τις δυνατη τι αφ' αυτης ποιειν δια το αυτης αυτεξουσιον τε και το εις το κακον και εις το αγαθον ισορροπον, ο δε υιος ου δυναται τι αφ' αυτου (προαιρεσεως) ποιειν, ουκ αρα κτισμα ο υιος· ει δε μη εστι κτισμα της αυτης τωι πατρι εστιν ουσιας. και παλιν ουκ εστι κτισμα ως ο θεος (ποιουν) ενεργουν ο δε υιος α αν βλεπηι τον πατερα ποιουντα ουτως και ο υιος ποιει ουκ αρα κτισμα ο υιος. και αλλως ουκ εστι κτισμα οτι αν βουληται ποιειν δυναμενον, ο δε υιος εν τωι ουρανωι και επι της γης ο τι αν βουληται ποιει ουχ αρα κτισμα ο υιος. και παλιν τα κτισματα παντα η εξ εναντιων συνεστηκε η των εναντιων δεκτικα, ο δε υιος αυτοδικαιοσυνη εστι και φυσις ασωματος, ουκ αρα κτισμα ο υιος· ει δε ουτως εχει της αυτης τωι πατρι ουσιας μετοχος.

και εξαρκει τοιαυτη η ζητησις κατα την δυναμιν ημων απο τουτων των λογων υποτυπουμενη. νυν δε λοιπον και προς τους κατα του αγιου πνευματος μαχομενους αποκρινουμεθα ινα παν υψος αυτων της γνωοσεως κατα της θεου γνωσεως επαιρομενον καθαιρωμεν. κτισμα λεγουσι το αγιον πνευμα, παν δε κτισμα δουλον του κτιστου, οτι γεγραπται τα συμπαντα δουλα σου ει δε δουλον το αγιον πνευμα και την αγιοτητα επικτητον εχει, παν δε επικτητον εχον την αγιοτητα ουκ εστι της κακιας ου δεκτικον το δε αγιον πνευμα κατ' ουσιαν αγιον εστι και πηγη αγιοτητος ονομαζεται, ουκ αρα κτισμα το αγιον πνευμα· ει δε μη κτισμα εστι την αυτην θεωι ουσιαν εχει. πως δουλον λεγεις, ειπε μοι, το εν βαπτισμωι σε ελευθερουν της δουλειας; ο γαρ νομος του πνευματος της ζωης ηλευθερωσεν δε απο του νομου της αμαρτιας .

αλλα μηδε οτι τρεπτη αυτου η φυσις λεγειν τολματω αποβλεπων εις την φυσιν της εχθρας δυναμεως ητις ως αστραπη πεσουσα απο του ουραανου της αληθινης ζωης εξεπεσεν ως επικτητον εχουσα την αγιοτητα και μετα την κακην προαιρεσιν του τρεπτου αυτης δραμουσα και οτι της ενοτητος απεπεσε και την αγγελεκην μορφην απο συμφορας του θεληματος αυτου απεβαλε διαβολος ωνομασται οτι η πρωτη αυτου μακαρια δοξα κατεσβη και ανελαβε εν αυτωι εκ της αυτου προαιρεσεως ταυτην την εναντιαν δυναμιν.

και παλιν ει λεγει οτι κτισμα το αγιον πνευμα ωρισμενην επεισαγει ημιν την αυτου φυσιν· πως ουν στησεται το οτι πγευμα κυριου πεπληρωκε την οικουμενην και που πορευθω απο του πνευματος σου ; αλλ' ουδε οτι απλη αυτου η φυσις ομολογειν δοκει ἑν γαρ αριθμωι αυτο ονομαζει παν δε ον κατ' αριθμον ουχ απλουν εστι καθως ειρηται. ει δε μη απλουυν το αγιον πνευμα εκ φυσεως και εκ αγιοτητος συνεστηκε το δε τοιουτον συνθετον εστι· τις δε ουτως αφρων ωστε συνθετον λεγειν την φυσιν αυτου και ουχ απλουν το αγιον πνευμα, κατα δε τον της απλοτητος λογον την αυτην τωι τε πατρι και τωι υιωι εχειν ουσιαν;

ει δε δει μαλλον ενδυεσθαι τωι λογωι ωστε οραν μειζονω εκ τουδε μαλλον ορωμεν την θειαν του αγιου πνευματος δυναμιν. τρεις ευρηχαμεν κτισεις ονομαζομενας εν ταις γραφαις· η μεν εκ του ουκ ειναι εις το ειναι γιγνομενη, η δε εκ της κακιας εις αμεινω τροπον, η δε τριτη η εκ νεκρων αναστασις· εν ταυταις δε ευρισκεις το αγιον πνευμα μετα του πατρος και του υιου ενεργουν. τι λεγει Δαυιδ; τωι λογωι του κυριου οι ουρανοι εστερεωθησαν και τωι πνευματι του στοματος αυτου πασα η δυναμις αυτων . παλιν ο ανθρωπος δια του βαπτισμου κτιζεται οτι πας τις φησι εν Χ. καινη κτισις . και τι παλιν ειρηκεν ο σωτηρ τοις μωθηταις· πορευθεντες μαθητευσατε παντα τα εθνη κτλ · οραις και ενθαδε οτι μετα του πατρος και του υιου το αγιον πνευμα. τι δε λεγωμεν περι της εκ νεκρων αναστασεως οταν αποθανοντες αποστρεψωμεν εις την γην ημων; οτι γη εσμεν και εις γην επιστρεψομεν και αποστειλας το αγιον αυτου πνευμα κτισει ημας και ανακαινισει το προσωπον της γης · ο γαρ Παυλος λεγει αναστασιν Δανιδ ανακαινωσιν ονομαζει.

ακουωμεν δε παρα του εως του τριτου ουραανου ηρπασμενου τι λεγει· ουκ οιδατε οτι ναος εστε του εν υμιν αγιον πνευματος ; πας δε ναος του θεου εστιν, ει δε ναος του αγιου πνευματος εσμεν, θεος αρα το αγιον πνευμα. λεγεται δε και ναος Σολομωντος αλλα γαρ ως του ποιητου· ει δε ουτως ναος εσμεν του αγιου πνευματος, ο δε παντα κατασκευασας θεος , θεος αρα το αγιον πνευμα. και ει τοινυν προσκυνητος εστι και εν ημιν ενοικει ομολογω οτι θεος εστιν· οτι κυριον τον θεον σου προσκυνησεις και αυτωι μονωι λατρευσεις .

ει δε το θεου ονομα παραιτουνται μανθανοντων τι σημαινει τουτο το ονομα. απο του παν τεθεικεναι και θεασθαι ωνομασται ο θεος ει δε θεος ωνομασται απο του παν θεασθαι και τεθεικεναι, το δε αγιον πνευμα παντα γιγνωσκει του θεου καθως το εν ημιν τα ημων, θεος το αγιον πνευμα. και παλιν ει ξιφος του πνευματος ο λογος του θεου, θεος το πνευμα ως του αυτου ον ξιφος ου και λογος ονομαζεται. και ει δεξια του πατρος ο υιος ονομαζεται ως εν τωι δεξια κυριου εποιησεν δυναμιν και δεξια κυριου εθραυσεν εχθρους ημων , δακτυλος δε θεου το αγιον πνευμα ως κατα το ρημα τοδε· ει δε εν δακτυλωι θεου εκβαλλω τα δαιμονια, ο κατ' αλλο ευαγγελιον γεγραπται· ει δε εν πνευματι θεου κτλ την αυτην αρα τωι τε πατρι και τωι υιωι φυσιν εχει το αγιον πνευμα.

περι μεν ουν της προσκυνητης και αγιας τριαδος ταυτα ενθαδε ειρηται· ου γαρ δυναμεθα τον περι αυτης λογον μαλλον εκτεινειν. υμεις δε ειληφοτες παρα της μετριοτητος μου σποραν εργαζεσθε εν τηι ψυχηι υμων τον τελειον σταχυν ως ειδοτες οτι τουτων τοκους παλιν εισπραττομεθα. πιστευω δε εν τωι θεωι οτι καρποφορησετε εν τριακοντα και εν εξηκοντα και εν εκατον δια το καθαρον της υμων αναστροφης, οτι μακαριοι φησιν οι καθαροι τηι καρδιαι οτι αυτοι τον θεον οψονται

και μη οιεσθε αδελφοι οτι αλλο τι η βασιλεια του ουρανου η αληθης των οντων οψις ην και μακαριοτητα ονομαζουσιν αι αγιαι γραφαι. ει γαρ η βασιλεια του ουρανου εντος ημων εστιν οπου ο εσω ανθρωπος ημων ουδεν αλλο η οψις καθεστηκεν, οψις εστιν η βασιλεια του ουρανου. ων δε νυν την σκιαν ορωμεν ως εν εσοπτρωι επ' εσχατωι μετα το τουτο το γηινον σωμα αποθεσθαι ημας τε και το αφθαρτον και αθανατον αμφιεσθαι της αληθειας αυτων τον αρχετυπον οψομεθα, εαν την πολιτειαν ημων προς το ορθον κατευθυνωμεν και της ορθης πιστεως προνοιαν ποιωμεν, ων χωρις αδυνατον τον κυριον ιδειν · οτι εις κακοτεχνον ψυχην ουκ εισελευσεται σοφια ουδε κατοικησει εν σωματι καταχρεωι αμαρτιας .

και μη τις με ταρασσηι και εγκοπτηι λεγων οτι ουκ ειδως τα προ των ποδων σου περι φυσεως καθολου ασωματου και λεπτοτατης ημας σοφιζειν επιβαλλεις; και γαρ αδικον κρινω τας αισθησεις ακωλυτως απο συγγενους αυτων σωματος εμπλησθηναι, τον δε νουν μονον απο της οικειας εργασιας αυτωι αρμοζουσης ειργεσθαι· ωσπερ γαρ τα αισθητηρια των αισθητων ουτως και ο νους των νοητων επισκεπτης (πραγματικος). μετα δε τουτων και τοδε ειρησθω οτι το της φυσεως διακριτικον ανευ διδαχης ενεργειν εποιησεν ο απ' αρχης κτιστης ημων θεος· ου γαρ διδασκει τις την ορασιν τα τε χρωματα και τα σχηματα διαγνωναι ουδε την ακροασιν την φωνην και τους φθογγους ουδε την οσφρησιν οσμας ηδειας και διαφορας (?) ουδε τον λαρυγγα γευματα και ποιοτητας ουδε την ψηλαφωσιν μαλακα και σκληρα η θερμα και ψυχρα. ουδε τον νουν τοις νοητοις επιβαλλειν τις διδαξαι αν. και ωσπερ εκεινα βεβλαμμενα επιμελειας μονον χρηιζει ωστε την εργασιαν αυτων ευχερως αποτελεσαι ουτως και ο νους τουτωι τωι σωματι προσδεδεμενος τε και φασματα πεπλησμενος͵ πιστεως χρειαν εχει και ορθης αναστροφης, αι δη καταρτιζουσι τους ποδας αυτου ως ελαφου και επι τα υψηλα ιστωσιν .

και αυτο τουτο και ο σοφος Σολομων σοι παραγγελλει τοτε μεν ημας προς εργατην αοχνον τον μυρμηχα προσαγων και δι' αυτου ημιν τον της εργασιας τριβον υπογραφων, τοτε δε προς το κηριον της σοφης μελισσηης δι' αυτης την φυσιολογιαν αινιττομενος ηι ο της αγιας τριαδορς λογος αναμεμικται, ει γε απο καλλους της κτισεως αυτου αναλογως ο των ολων ποιητης κατανοειται.

αλλα μετα το ομολογειν τον πατερα και τον υιον και το αγιον πνευμα ευχαριστιαν αναπεμψαντες παυωμεθα της γραφης οτι εν παντι καλον το μετρον κατα την παροιμιαν.